Elmalılı’nın Hak Dini Kur’an Dili tefsiri

“Türkiye’de Batı örneğine uygun bir toplum ve devlet düzeni kurmayı hedefleyen, bu hedefe ulaşmak için yerli kültürü ve tarihî kimliği reddeden ve bu değerlerin aslî kaynağı olan İslâm’ı gelişmenin engeli olarak gören Batılılaşma sürecinin en hareketli ve en problemli döneminde yaşamış çok yönlü bir müderrisin, resmî talep üzerine söz konusu süreçte yaşanan gelişmelerin İslâm üzerinde yarattığı tartışmalara, ortaya çıkardığı dinî problem ve ihtiyaçlara Kur’an ve tefsiri açısından bir çözüm ve cevap olmak üzere hazırladığı, tahrip edilen İslâmî değerleri modern bilgilerle hazırlanmış yeni kalıplar içinde yerli yerine oturtma mücadelesi veren bir tefsir olarak dikkate değer bir çalışmadır.” (TDV İslam Ansiklopedisi)

Aynı ikilinin hazırladığı Ketebe basımının Giriş’inde, “Bu Neşrin Özellikleri” ara başlığı altında şu bilgiler verilmiştir:

“Elinizdeki neşir (…) temel olarak YEK neşrinde tesis etmiş olduğumuz metne dayanmakla birlikte, farklı nüshalar arasındaki bütün farklılıkları gösteren bir tenkitli neşir değildir. (Nüshaların) Anlama etki etmeyen (…) farklılıklarının kahir ekseriyetini bu neşre almadık. Ayrıca YEK neşrinde, eserdeki her atfın orijinal metnine dipnotlarda yer vermiştik, bu neşirde ise yalnız künye bilgisi vermekle yetindik. (…)

“Buna mukabil elinizdeki neşrin bazı hususiyetleri vardır. Hak Dini Kuran Dili’ni olabildiğince geniş bir okuyucu kesimiyle buluşturmak için bazı çalışmalar yaptık. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

“- Eserde geçen sarf, nahiv, belâgat, mantık, fıkıh, fıkıh usûlü, kelâm, hadis, tefsir, felsefe, doğa bilimleri gibi sahalara ait ilmi terimlere, özel isim ve eser isimlerine, bunların geçtiği sayfa kenarlarında açıklama notları düştük. (…) Gerekli gördüğümüz her yeri notlandırmak suretiyle eserde atıf yapılan veya tartışılan meselelerin bağlamını aydınlatmaya çalıştık. Ayrıca kelime ve ibare açıklamaları yaptık, anlaşılmasında zorluk olabileceğini düşündüğümüz pasajları sade bir dille açıklamaya çalıştık, bir de Elmalılı’nın Tefsir’den önce kaleme almış olduğu yazılarından, bağlamla ilgili iktibaslar yapmak suretiyle farklı zamanlarda yazdıklarını mukayese imkânı sunmak istedik. Metinde aktarılan hadislere ve diğer rivayetlere dair değerlendirmeler yaptık. Böylelikle binlerce derkenar notunun eşlik ettiği bu neşir (…), haşiyeli bir neşir hâline gelmiş oldu.

“Her cildin sonunda, o ciltte geçen ve günümüz açısından kullanım dışı sayılabilecek (terim olmayan) kelimeler için, bunların eserde geçtiği bağlamlardaki anlamlarını esas alan birer lügatçe hazırladık. (…)

“Metni tesis ederken (…) dört nüsha(sın)dan birini esas almak yerine, farklılıklar açısından anlamı ve bağlamı dikkate alarak en uygun yazımı tercih etmeye çalıştık.”

Allah Teala, yayımında emeği geçen herkesi nezdinden bir nûr ile desteklesin.