Kara önlük beyaz yaka

Fatih Sultan Mehmet döneminde Seyfiye, İlmiye ve Kalemiye kıyafetleriyle; kadın-erkek, Müslim-gayrimüslim kıyafetleri düzenlendi. Tarikat bağlılarının cübbeleri, hırkaları, gömlekleri, çakşırları ve bilhassa kavuk, külah ve sarıklarının renkleri ve biçimleri belirlenmiştir.

XVI. yüzyılın ortalarından başlayarak Tanzimat’a kadar her devirde gayrimüslimlerin kıyafetleriyle ilgili pek çok ferman çıkarıldı.

1568 tarihli bir fermanda bunların ayrıntıları şöyle ifade ediliyor: Yahudi ve Hıristiyan kadınları sade tülbent takınmalı, ayakkabıları siyah ve astarsız olmalı, Bursa kutlusundan fistan ve Şirvanî giymeleri, Müslüman kadınlara benzer kıyafet giymemeleri, Ermenilerin başlarına alaca kuşak sarmaları ve ferace giymemeleri gerekiyor.

Bunlar birer üniforma gibidir. Burada ayrıntısına giremeyiz ancak şurası bilinmelidir ki; Osmanlı’da kıyafet fevkalade disipline tabidir.

Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadar geçen süre içinde pek çok “Kıyafet Nizamnâmesi” yayımlanmıştır.

Gençlik bir askerî sınıf sayılmış gibi mekteplerde şapka mecburiyeti getirildi. Sanat okullarının şapkalarında yeşil şerit vardı. Ticaret liseliler kırmızı, sivil liseliler sarı şerit takıyorlardı.

Neredeyse bir yarım asır bu kıyafet değişmedi.

Liberal rüzgârlar her yanı sardı. Tuzu kuru olanlar bu kara önlük beyaz yakayı fukaralık sembolü sayıp küçümsedi.

Bir dönem ortaöğretimde erkeklerin uzun saçlarıyla kızların etek boyları sıkıntı yarattı. Her tür kolejin yaygınlaşması ile “serbestî” galip gelmişti.

Kara önlük-beyaz yaka nisyana terkedildi. O artık bizim kuşakların hatırasında “fakir ama onurlu” mevkiini muhafaza ediyor.

Kara önlük-beyaz yaka geri gelmiyor, gelmesin, Türkiye o günleri geride bıraktı.

Milli Eğitim Bakanımız “Maarif Sistemi” ile eğitim ve öğretime bir “disiplin” getirmeye çalışıyor. Tebrik ediyoruz.