Uzmanlara göre otizmin gelişiminde genetik faktörler büyük rol oynuyor. Bunun yanı sıra ebeveyn yaşı, erken doğum, gebelik öncesi ilaçlar, çevresel kimyasallar veya enfeksiyonlara maruz kalma gibi çevresel etkenler de araştırılıyor. İsveç’teki …
Uzmanlara göre otizmin gelişiminde genetik faktörler büyük rol oynuyor. Bunun yanı sıra ebeveyn yaşı, erken doğum, gebelik öncesi ilaçlar, çevresel kimyasallar veya enfeksiyonlara maruz kalma gibi çevresel etkenler de araştırılıyor. İsveç’teki Karolinska Enstitüsü’nden epidemiyoloji doçenti Renee Gardner, “Hamilelik sırasında yaşananların nörogelişimi etkilemesi yeni ya da tuhaf bir fikir değil. Genetik faktörlerin güçlü olduğunu biliyoruz ama çevre de bu eğilimlerle etkileşime giriyor” dedi.
1950’lerden bu yana kullanılan parasetamol, gebelikte hekimlerin ilk önerdiği ağrı kesici olarak kabul ediliyor. Son yıllarda bazı çalışmalar, hamilelikte parasetamol kullanan annelerin otizmli çocuk sahibi olma ihtimalinin az da olsa arttığını ileri sürdü. Ancak bu bulgular, nedensel bir ilişkiyi kanıtlamıyor. İngiltere İlaç ve Sağlık Ürünleri Düzenleme Kurumu (MHRA) da parasetamolün otizme yol açtığına dair hiçbir kanıt bulunmadığını açıkladı.
2,4 milyon çocuk üzerinden yapılan araştırma
Gardner ve ekibinin yürüttüğü kapsamlı bir araştırmada, 1995-2019 yılları arasında İsveç’te doğan 2,4 milyon çocuğun sağlık kayıtları incelendi. Çalışmada, hamileliği boyunca parasetamol kullanan kadınların çocuklarında otizm oranı %1,5 iken, kullanmayanlarda bu oran %1,3 olarak belirlendi.
Ancak kardeşler arasında yapılan karşılaştırmalarda bu fark tamamen ortadan kalktı. Gardner, “Otizm riskini artıran bazı genetik yatkınlıklar, bağışıklık tepkisi ve ağrı algısıyla ilişkili olabilir. Bunlar aynı zamanda parasetamol kullanımını da artırabilir” değerlendirmesini yaptı. Araştırmacılar, ilacın otizme neden olduğuna dair kanıt bulunmadığı sonucuna vardı.
Otizm tanılarındaki artışın nedeni ne?
Geçmişte 10 binde 4-6 çocuk otizm tanısı alırken, günümüzde bu oran ülkelere göre %1 ila %3 arasında değişiyor. ABD Sağlık Bakanı Robert F. Kennedy Jr. bu durumu “salgın” olarak nitelese de uzmanlara göre tanı yöntemlerindeki gelişmeler, farkındalık ve daha geniş tanı kriterleri nedeniyle sayılar arttı. Aston Üniversitesi’nden Prof. Gina Rippon, “Artış gibi görünen şey aslında tanı kapsamının genişlemesi” ifadelerini kullandı.
“Hamile kadınları riskli bir güvensizlik anlatısı bekliyor”
Gardner, “Trump’ın hamilelikte parasetamol kullanılmamasında sakınca olmadığını öne sürmesi doğru değil. Tedavi edilmeyen yüksek ateşin ciddi sağlık riskleri var” uyarısında bulundu. Uzmanlara göre yanlış yönlendirmeler yalnızca anne adaylarının sağlığını değil, tıp kurumlarına olan güveni de zedeliyor.
Kadın sağlığı uzmanı Prof. Sarah Hawkes, “Hamile kadınlar zaten doğrulanmamış bilgilerle kuşatılmış durumda. Bu tarz söylemler, özellikle gebelikte tehlikeli bir güvensizlik anlatısını besliyor” dedi.
Liverpool Üniversitesi’nden Prof. Shakila Thangaratinam da bu iddiaların anne adaylarını daha kaygılı hale getirebileceğini vurguladı. Kadın doğum uzmanı Kağan Kocatepe ise, “Anne adaylarını etkilemek çok kolay. Söylenen her şeyin mutlaka ruhsal bir karşılığı oluyor ve bazen uzun süre devam ediyor. Bu yüzden kelimeler çok dikkatli seçilmeli” diye konuştu.
DSÖ: “Kanıt yok, doktor tavsiyesi esas alınmalı”
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de Trump’ın sözlerinin ardından açıklama yaptı. Genel Direktör Tedros Adhanom Ghebreyesus, parasetamolün gebelikte kullanımının otizme yol açtığını gösteren hiçbir bilimsel kanıt bulunmadığını belirtti. Ghebreyesus, “Kadınlar, bireysel sağlık durumlarını değerlendiren hekimlerin tavsiyelerine uymaya devam etmelidir. Gebelikte özellikle ilk üç ayda tüm ilaçlar dikkatle ve uzman önerisiyle kullanılmalıdır” ifadelerini kullandı.
