Siyonizm’in kıskacında Dürziler

Şiiliğin bir kolu olan İsmaililik’ten doğan Dürzilik, kapalı yapısı ve güçlü kimlik muhafazasıyla dikkat çeken bir inanç topluluğu olarak Ortadoğu’da varlığını sürdürüyor. Dürzilerin yoğun olarak yaşadığı ülkeler arasında Suriye, Lübnan, İsrail ve Ürdün öne çıkıyor. Dünya genelinde sayıları 1 ila 2 milyon arasında değişen Dürzilerin büyük kısmı Suriye’de yaşıyor. 700 bin ila 800 bin civarındaki sayılarıyla Suriye nüfusunun yüzde 3’ünü oluşturuyor. Suriye’deki Dürzi toplumu da azınlık olmalarına rağmen ülke siyasetinde tarihsel olarak etkili bir rol üstleniyor. Dürziler, yoğun olarak Suriye’nin güneyinde bulunan Suveyde şehrinde yaşıyor. Bunun dışında, İdlib ile Kuneytra arasındaki Hermon Dağı (Cebel el-Şeyh) bölgesinde, Golan Tepeleri’nin Suriye tarafında, Şam’a yakın bazı köylerde ve Şam’ın güneydoğusunda bulunan Ceramana bölgesinde daha küçük Dürzi toplulukları bulunuyor. Özellikle Golan Tepeleri’nde İsrail, Dürziler üzerinde etkisini artırmak için onları bir tampon bölge unsuru olarak kullanarak, iş olanakları ve cazip maaşlar sunarak bir kesimi kendine bağımlı hale getirmeyi hedefliyor.

Dürzi toplumunda dini liderlerin etkisi, günlük yaşamdan siyasi ilişkilere kadar hemen her alanda hissediliyor. Çok katmanlı bir dini otorite yapısına sahip olan Dürzilikte, topluluğun merkezinde “Şeyhul-Akl” unvanını taşıyan ruhani liderler yer alıyor. Suriye’deki Dürziler geleneksel olarak üç farklı Şeyhul-Akl tarafından temsil ediliyor. Bunlar; Şeyh Hikmet el-Hicri, Şeyh Hamud el-Hanavi ve Şeyh Yusuf Carbu. Her biri farklı siyasi eğilimleri ve yaklaşımlarıyla topluluk içindeki fikir çeşitliliğini yansıtmakta, zaman zaman ise bu durum iç bölünmelere zemin hazırlıyor.

Suriye iç savaşı sırasında ve sonrasında, Dürzilerin yoğun olarak yaşadığı Suveyde vilayetinde çeşitli silahlı gruplar ortaya çıktı. Bu gruplar genel olarak, siyasi çatışmalarda tarafsız kalmayı tercih eden, yerel halkı korumaya odaklananlar ve doğrudan Esed rejimiyle iş birliği içinde hareket eden gruplar olmak üzere ikiye ayrılıyor. Bu gruplar bölgede yedi ayrı silahlı örgüt kurdukları belirtildi. Bu silahlı gruplardan Süveyda’daki en büyüğü Rical el-Kerame (Onurlu Adamlar) Hareketi. Sayılarının en az 3 bin 500 yerel savaşçılardan oluştuğu tahmin ediliyor. Liva el-Cebel grubu ise Süveyda vilayetindeki en büyük ikinci silahlı yapı olarak biliniyor. Bölgede faaliyet gösteren bir diğer silahlı grup da Şeyh Süleyman Abdulbaki liderliğindeki Ahrar el-Cebel. Süveyda’nın kuzey kırsalında etkili olan Cebel Evlatları adlı grup ise hafif ve orta düzeyde silah kapasitesine sahip olup bu yapının liderliğini Şeyh Hikmet el-Hicri üstleniyor. Devrim sürecinin başlarında Esed rejimine yakınlığıyla bilinen Hicri, o dönemde halkı muhaliflere karşı silahlanmaya çağırmıştı. Hicri son dönemde Şam yönetimiyle yürütülen görüşmeleri reddetmesi ve İsrail’e yakın durmasıyla dikkat çekiyor. Bölgede faaliyet gösteren daha küçük çaplı silahlı oluşumlar arasında Şeyh el-Kerame Güçleri, Kahharlar ve Terörle Mücadele Gücü gibi gruplar yer alıyor. Bu grupların çoğu Şam yönetimiyle diyalog ve anlaşma sürecinde.

Öte yandan Suveyde’de yaşayan Dürzi Faris Abdulhalik, “Biz Dürzi toplumu olarak bölünmeyi istemiyoruz, kabul etmiyoruz. İsrail’in bizim adımıza söylediklerini kabul etmiyoruz. İsrail’in Suriye’ye girme tehditlerinin de tam karşısındayız. Bizler Suriye’de birlik ve beraberliğimizi sağlayacağız” ifadelerini kullandı.