Yeni Suriye yeni bürokrasi

Suriye’de bulunduğumuz süre içerisinde öncelikle gazetecilik yapabilmek için Enformasyon Bakanlığı’ndan izin alınması ve daha sonra da bakanlarla röportaj yapma sürecinde Suriye’de yeni oluşan bürokrasiyi izleme imkânımız oluştu.

Suriye’ye gelip kısa süreli gazetecilik yapacak meslektaşlarımızı uyarmakta fayda var. Öncelikle, Enformasyon Bakanlığı’ndan yazılı bir izine ihtiyacınız oluyor. Kısa sürede veriyorlar ve o izinle her tarafa rahat rahat dolaşıyorsunuz. Ülkeye yoğun bir ilgi var. Elektrik kesintileri ve internetin zayıflığı gazetecilerin verimliliğini etkiliyor. Bu yüzden, imkânı olanlar için güçlü internet sağlama konusunda Starlink üzerinden güçlü internet kullanmak yaygın. Ya da interneti sağlam otellerde kalacaksınız.

Habercilik için izin belgesi almak zorunda olduğunuz Enformasyon Bakanlığı aynı zamanda tüm bakanlıklarla ilgili röportaj taleplerini de değerlendirip sonuçlandırıyor. Bunu da tüm bakanlıklardaki basın müşavirleri aracılığıyla yapıyorlar. Ancak, sürecin biraz ağır işlediğini belirtmekte fayda var.

Devlet dairelerinde ilk gözümüze çarpan, rejimin devrilmesi esnasında birkaç gün dışında bir kesinti yaşanmamış olması. Bürokrasiye dokunulmamış. Bürokrasi çalışanlarının sosyal hayatlarına,

giyim kuşamlarına müdahale edilmemiş.

Tarım Bakanına bu konuyu sorduğumuzda “Eski rejimin memurları teknik olarak çalışmaya devam ediyor. Ancak, mevcut hizmetler halkın ihtiyaçlarını karşılamaktan çok uzak. Bu nedenle, memurların yeniden eğitilmesi ve halka daha iyi hizmet vermeleri için teşvik edilmesi gerekiyor. Ayrıca, kamu hizmetlerinde yeni bir kültür oluşturmalıyız. Devlet memurları, halkın hizmetinde olduklarını bilmeli ve bu bilinçle çalışmalılar. Ama bu kültürü oluşturmak az olmayan bir zaman alacaktır” açıklamasında bulunmuştu.

Yeni yönetim eski devlet memurlarını ve yetenekleri bünyesinde tutmak istiyor ki bu akıllıca bir tavır. Zaten, Şam’a girdiklerinde de devlet çarklarının durmaması için büyük gayret gösterdiler ve bu ileriye doğru yeni sistem oluşturulmasında onlara büyük kolaylık sağlayacaktır.

Öncesini bilmediğimiz için mukayese şansımız yok ama, bizim devlet dairelerinde dikkatimizi çeken yeni üst düzey genç bir bürokrat kesimin oluştuğu şeklinde. Başkanından bakanlarına ve bakanlık önde gelen bürokratlarına kadar yönetimde genç bir nesil göze çarpıyor.

Bürokrasideki bir kısım üst düzey genç bürokratlar hala önceki dönemde yaşadıkları ülkelerin telefon numaralarını taşıyorlar.

Beşşar Esed döneminde, ordu da dahil, maaşlar çok düşükmüş. Bu ise rüşvetin yaygınlaşmasına neden olmuş. Görüştüğümüz bir kişi “Şam önceki dönemde rüşvet üzerine yaşardı” demişti.

Sağlık Bakanlığı’nda konuştuğumuz bürokratlar bunu doğruladılar. Yeni Yönetim gelir gelmez yüzde dörtyüz maaş artışı yapmış olmasına rağmen maaşlar hala düşük. Tamtakır bir hazine devralmış bir yönetim için maaşları ödemek bile büyük bir başarı.

Büyük şehirlerde maaşlar masrafları karşılamada zorlandığı için, önceki dönem yaygın olan rüşveti önlemek ve maaşların azlığından kaynaklanan verimsizliği artırmak için bu sorunun mümkün olan en kısa dönemde halledilmesi gerekiyor.

Yeni yönetim henüz işin başında ve bürokrasinin maaşları dahil daha çok sorunu çözmesi gerekiyor. Tarım Bakanının altını çizdiği gibi oluşturulacak yeni bürokrasinin halkın hizmetinde olduğunu bilmesi ve bu bilinçle çalışma kültürü oluşturulması bayağı bir vakit alacak.

Dr. Muhammed Taha el-Ahmed devrim esnasında İdlib’de kurulan Kurtuluş Hükümeti’nde birinci ve ikinci dönemde Ekonomi ve Kaynaklar Bakanlığı, 3,4 ve 5. dönemde Tarım Bakanlığı, altıncı dönemde ise Tarım ve Sulama Bakanlığı görevlerinde bulundu. 2017 yılında İdlib’de Sivil Yönetim ve Hizmetler görevini üstlendi. Esad rejiminin devrilmesinin ardından 10 Aralık 2024’ten bu yana Muhammed El Beşir başkanlığındaki geçici hükümette Tarım ve Tarım Rehabilitasyonu Bakanı olarak atandı. Röportaj öncesi Suriye Tarım Bakanı kısa bir sohbet yapıyoruz. Gazeteci arkadaşım Ali Atar ile kendimi tanıtıp, Albayrak Medya Grubu adına geldiğimizi söylüyorum, Yeni Şafak’ı zikrediyorum. “Biliyorum Yeni Şafak’ı” diyor. Havayı koklamaya geldiğimizi söylüyorum, “Nedir görüşünüz” diye soruyor. “Olumlu” diye cevap veriyorum “Halep ele geçirildiğinden beri olumlu bir görüşe sahip olmuştum, devrimcilerin çoğulcu ve kuşatıcı tavırlarını Halep ele geçirildikten sonra devrimcilerin Halep sorumlusu ile yaptığım telefon konuşmasında” diyerek ekliyorum. Suriye’de rejimin yıkılması sonrasında devrimcilerin yaklaşımının Taliban’dan farklı olduğunu, ilk izlenimlerde görülenin Şam sokaklarındaki hayatın akışının Türkiye’deki Ankara ve İstanbul’dan farklı olmadığını iletiyorum.

Bakan el-Ahmed, Esed rejiminin düşeceğini öngördüklerini ama bu kadar hızlı olmasını beklemediklerini iletirken “Esed rejiminin düşüreceğimize inanmasak devrimi başlatmazdık” diyor ve zaferin temel sebeplerinden birinin, Suriye’nin kuzeybatısındaki Kurtuluş Hükümetinin icraatları olduğuna dikkat çekiyor. Ayrıca, 2019’un sonlarından itibaren silahlı gruplar arasında koordinasyon sağlanarak iyi bir askeri hazırlık yapıldığını aktarıyor.

Bakan el-Ahmed uzun süren savaşın ardından istikrarı sağlamak için önceliklerinin siyasi meşruiyeti sağladıktan sonra güvenliği tesis etmek olduğunu aktarıyor ve bu amaçla güvenlik güçlerinin oluşturulması sürecinde olduklarını, yaklaşık iki ay içinde Suriye’nin tamamında güvenlik ve polis güçlerinin aktif olmasını beklediklerini bildiriyor.

Tarım Bakanı el-Ahmed yeni yönetimin karşı karşıya olduğu beş sorunu, halkın yeni yönetime güveninin, güvenliğin, gıda güvenliğinin, ulaşım, internet gibi temel hizmetlerin sağlanması ve Suriye’yi büyük yatırımlar için çekici bir hale getirmek amacıyla ekonomik reformların yapılması olarak sıralıyor.

Türkiye’nin, Suriye devrimini en başından beri destekleyen önemli bir ülke olduğuna dikkat çeken el-Ahmed, Türkiye hükümeti ve halkının Suriye halkına büyük yardımlarda bulunduğunu kimsenin inkâr edemeyeceğini bildirirken, Türkiye ile ortaklık yaparak yeniden yapılanma sürecini hızlandırmak istediklerini belirtiyor. El-Ahmed, Türkiye Tarım Bakanı’nın gönderdiği heyetle yapılan görüşmelerde bilimsel uzmanlık değişimi konusunda anlaşmaya varıldığını, uygulamalı akademik eğitime dayalı tarım enstitüleri kurulması ve Türkiye’nin tarımsal deneyimlerinden yararlanılmasının planlandığını aktarıyor.

İsrail’in Suriye’deki işgalini genişletmesini değerlendiren el- Ahmed, İsrail’in işgalci bir devlet ve kontrol ettiği toprakları genişletmeye çalışmakta olduğuna dikkat çekiyor ve “Mevcut siyasi ve askeri boşluğu fırsat bilerek yayılma çabalarına devam etmektedir. Bu boşluk, Suriye’deki yönetimin düşmesi ya da el değiştirmesi sonucu oluşmuştur. Yeni yönetim komşu ülkelerle düşmanca i

lişkiler kurmayı hedeflememektedir. Ancak bu bizim topraklarımızdır ve Allah’ın izniyle topraklarımızdan vazgeçmeyiz” açıklamasında bulunuyor.

Önceki rejim döneminde tarım sektörüne ve tarım yatırımcılarına büyük bir baskı uygulandığının altını çizen Tarım Bakanı, sonuç olarak, ülkenin iç üretime güvenmek yerine dışa bağımlı hale geldiğini söylüyor ve kendilerinin durumu değiştirmek için tarım teşviklerini devreye soktuklarını bildiriyor ve Suriye’yi dünyanın önde gelen gıda üretici ve ihracatçılarından biri yapmayı hedeflediklerini zikrediyor. Tarım Bakanı el-Ahmed’e göre Suriye’de gıda güvenliğinin sağlanması en önemli hedeflerinden birisidir ve bu hedefe ulaşmak için gerekli kaynak ve imkanlara sahiptirler, “İnşaAllah bunu başaracağız” diyor. Suriye tarım sektörünün Türkiye ile ticarette karşılaştığı en büyük fırsatlar ve engeller nedir sorumuza “Asıl fırsat, ticari iş birliğini artırarak hem Suriye hem de Türkiye ekonomisini güçlendirmektir. Ancak, şu anda rekabet gücümüz Türkiye’ye kıyasla zayıf. Bu nedenle, sektörümüzü destekleyerek bu açığı kapatmamız gerekiyor” şeklinde cevap veriyor.

Daha önceden savaş döneminde Aralık 2024’e kadar İdlib merkezli Suriye Kurtuluş Hükümeti’nin yedinci döneminde Enformasyon Bakanı olarak görev yapmış olan Suriye Geçiş Hükümeti Enformasyon Bakanı ile Enformasyon Bakanlığındaki makamında görüştük. Esed rejiminin bu kadar çabuk düşmesinin sürpriz olmadığını söyleyen genç bakan Muhammed el-Ömer bunun İdlib’de yıllarca süren yoğun stratejik planlamanın sonucu olduğuna dikkat çekerken, uluslararası ve bölgesel dönüşümlerin rejimin çöküşünü hızlandırmada önemli bir rol oynadığını altını çiziyor.

Suriye’de istikrarı sağlamada acil öncelikleriniz nedir sorumuza, “Önceliklerimiz, ulusal güveni yeniden inşa etmeye ve ulusal birlik ruhunu yeniden canlandıran kapsamlı bir iç barış kurarak güvenliği ve istikrarı artırmaya dayanmaktadır. Ayrıca, ekonomiyi canlandırmak ve toplumun tüm kesimlerine temel hizmetleri verimli ve tam şeffaflıkla sunarak hizmet etmek için çalışacağız. Bizim için en önemli şey, Suriye’deki ekonomik yaptırımların Suriye halkı üzerindeki etkisini, Suriye’ye yönelik ekonomik yaptırımları kaldırmak için diplomatik çabalarla azaltmaktır” şeklinde cevap veriyor.

Önemli bir mozaik oluşturan Suriye toplulukları arasında güveni yeniden inşa etme noktasında el-Ömer, toplumsal yapının bütünlüğünü ve ulusal oluşumların birliğini sağlayacak şekilde diyalog kültürünü teşvik etmede medyanın sorumlu rolünü de vurguladıklarını söylüyor.

Suriye’deki yeniden yapılanma ve terörle mücadele çabalarında Türkiye için hangi rolü öngördüklerini sorduğumuzda Türkiye’nin yeniden yapılanma sürecinde kendileri ile birlikte yer alması ve tehditlere karşı konulması için karşılıklı saygı ve güvene dayalı bir ortaklık ilişkisi kurmayı hedeflediklerini söyleyen el-Ömer, Türkiye’nin bölge için kalıcı istikrar sağlamada önemli bir role sahip olduğunu hatırlatıyor.

Geçiş dönemi adalet sürecinin bir intikam aracı değil, kalıcı bir iç barışı tesis etmenin temel bir ayağı olacağına vurgu yapan Bakan, organize suçlar işleyen herkesten hesap soracaklarını ve sürecin kapsamlı bir barışa giden bir kapı olmasını sağlayacaklarını aktarıyor.

Suriye Enformasyon Bakanı, İsrail’in Esed rejiminin devrilmesi aşamasında işgal ettiği ve önceden işgal ettiği topraklarla ilgili ‘Bu güçlerin nüfuz ettikleri Suriye bölgelerinden çekilmeleri gerektiğini defalarca vurguladık ve bunu doğru şekilde başarmak için uluslararası toplumla iş birliği yapacağız’ diyor.

Basın ve medya özgürlüğünü ulusal güvenliği koruyan bir çerçevede garanti eden gelişmiş bir medya ortamı oluşturmayı amaçladıklarını zikreden el-Ömer önceliklerinin şeffaflığa ve medya sektörünün ilerlemesine olan bağlılıklarını yansıtan, medya profesyonellerinin görevlerini profesyonel ve verimli bir şekilde yerine getirmelerine imkan tanıyan modern bir iletişim altyapısı geliştirmek olarak özetliyor.

Haksız kısıtlamaları ortadan kaldırmak için çalışacaklarını ve aynı zamanda toplumu sahte haberlerden ve nefret söyleminden koruyan şeffaf standartları benimseyeceklerini belirten el-Ömer, Suriye’nin küresel sahnedeki imajını iyileştirmeye katkıda bulunacak şeffaf bir medya ortamı oluşturmaya çalışacaklarını bildiriyor.

Türkiye ve Suriye medyası arasındaki iletişimi artırmak için bir bakanlık olarak hangi adımları atmayı planlıyorsunuz sorumuza ise el-Ömer, “Suriye ile Türkiye arasındaki tarihi ilişkiler ve ortak çıkarlar göz önüne alındığında, ortak ilgi duyulan konularda çabaları koordine etmek ve deneyim alışverişinde bulunmak amacıyla Türk medyasıyla yapıcı diyalog kanalları açmaya çalışacağız. İki halkın çıkarlarına hizmet eden ve iki ülke arasındaki yakınlaşmayı artıran ortak medya projeleri geliştirmeye açığız” şeklinde cevap veriyor.