Gökbilimciler onlarca yıldır altın gibi en ağır elementlerin kozmik kökenlerini belirlemeye çalışıyor.
CNN International’a göre, arşiv uzay görevi verilerinde ortaya çıkarılan bir sinyale dayanan yeni araştırma, potansiyel bir ipucuna işaret edebilir: Manyetarlar veya yüksek derecede manyetize nötron yıldızları.
Bilim adamları, hidrojen ve helyum gibi daha hafif elementlerin ve hatta az miktarda lityumun, 13,8 milyar yıl önce evreni yaratan büyük patlamadan sonra erken dönemlerde var olduğuna inanıyor.
Daha sonra patlayan yıldızlar demir gibi daha ağır elementleri serbest bıraktı ve bunlar yeni doğan yıldız ve gezegenlere dahil oldu. Ancak demirden daha ağır olan altının evrendeki dağılımı astrofizikçiler için bir gizem oluşturdu.
Salı günü The Astrophysical Journal Letters’da yayınlanan çalışmanın baş yazarı ve New York’taki Columbia Üniversitesi’nde fizik doktora öğrencisi olan Anirudh Patel yaptığı açıklamada, “Bu, evrendeki karmaşık maddenin kökeni açısından oldukça temel bir soru. Bu aslında çözülmemiş eğlenceli bir bulmaca” dedi.
Daha önce kozmik altın üretimi yalnızca nötron yıldızı çarpışmalarıyla ilişkilendirilmişti.
UZAYDAKİ “ALTIN FABRİKALARI”
Gökbilimciler 2017 yılında iki nötron yıldızı arasında bir çarpışma gözlemledi. Bu dehşet verici çarpışma, uzay-zamanda yerçekimi dalgaları olarak bilinen dalgalanmaların yanı sıra bir gama ışını patlamasından gelen ışığı da yaydı. Kilonova olarak bilinen çarpışma olayı aynı zamanda altın, platin ve kurşun gibi ağır elementler de yarattı. Kilonovalar uzaydaki altın “fabrikalarına” benzetiliyor.
Baton Rouge’daki Louisiana Eyalet Üniversitesi’nde yardımcı doçent ve astrofizikçi olan çalışmanın yazarlarından Eric Burns, çoğu nötron yıldızının birleşmesinin yalnızca son birkaç milyar yılda gerçekleştiğine inanıldığını söyledi.
Ancak Burns, NASA ve Avrupa Uzay Ajansı teleskoplarından elde edilen ve daha önce çözülemeyen 20 yıllık verilerin, çok daha önce (evrenin bebeklik döneminde) oluşan magnetarlardan kaynaklanan patlamaların, altının yaratılması için başka bir yol sağlamış olabileceğini öne sürdüğünü söyledi.
“YILDIZ DEPREMLERİ”
Nötron yıldızları, patlayan yıldızların çekirdeklerinin kalıntılarıdır ve o kadar yoğundurlar ki yıldızın 1 çay kaşığı malzemesi, Dünya’da 1 milyar ton ağırlığında olur. Manyetarlar, inanılmaz derecede güçlü bir manyetik alana sahip son derece parlak bir nötron yıldızı türüdür.
Burns, gökbilimcilerin hala manyetarların tam olarak nasıl oluştuğunu çözmeye çalıştıklarını, ancak ilk manyetarların muhtemelen evrenin başlangıcından yaklaşık 200 milyon yıl sonra veya yaklaşık 13,6 milyar yıl önce ilk yıldızlardan hemen sonra ortaya çıktığını teorize ettiklerini söyledi.
Manyetarlar zaman zaman “yıldız depremleri” nedeniyle bir radyasyon bolluğu ortaya çıkarır.
Dünya’da depremler, Dünya’nın erimiş çekirdeği gezegenin kabuğunda harekete neden olduğu için meydana gelir ve yeterli stres biriktiğinde, uçucu hareketle veya ayaklarınızın altındaki zeminin titremesiyle sonuçlanır.
Burns, yıldız depremlerinin de benzer olduğunu söyledi.
